Genl. Louis Botha

Louis Botha, South African Prime Minister

This statue of Louis Botha is by Raffaello Romanelli and is to be found outside the South African Parliament buidling, Cape Town. Botha was the first Prime Minister of the Union of South Africa. Foto: Clive Reid, Flickr, 2010

Louis Botha, South African Prime Minister

Genl. Louis Botha (27 September 1862 tot 27 Augustus 1919) het tydens die laaste twintig jaar van sy lewe 'n baie belangrike rol in die politiek van Suid-Afrika gespeel, onder meer as die eerste eerste minister van die Unie van Suid-Afrika.

Vroeë lewe

Louis Botha is op Greytown in die teenswoordige KwaZulu-Natal gebore en het as jongman in 1884 aan 'n ekspedisie onder leiding van Lucas Meyer deelgeneem om die hoofkaptein van Zoeloeland, Dinizulu, op sy troon te herstel. Dinizulu het uit dankbaarheid 'n stuk grond aan hulle gegee, waarvan Botha se deel die plaas Waterval naby Vryheid was.

Teen 1894 was hy 'n vooraanstaande lid van die gemeenskap en in 1899 is tot die Parlement verkies. In Oktober van daardie jaar het hy die uitreiking van die ultimatum aan die Britse regering, wat tot die Tweede Vryheidsoorlog aanleiding gegee het, teengestaan. Toe die oorlog kort daarna uitbreek, het Botha egter wel kommandant van die Vryheid-kommando geword onder aanvoering van dieselfde Lucas Meyer, toe 'n generaal, en hy is self ook later tot generaal bevorder.

Tweede Vryheidsoorlog

In 1900 is hy as kommandant-generaal van die Transvaal aangestel en was leier van die Transvaalse afvaardiging by die kongres wat op die Vrede van Vereeniging uitgeloop het. In 1906 is koloniale bestuur aan die eertydse Zuid-Afrikaansche Republiek toegeken. Botha het as leier van die Het Volk-party in 1907 eerste minister geword en met Uniewording in 1910 is hy tot leier van die pasgestigte Suid-Afrikaanse Party verkies, wat hom toe ook eerste minister van die land gemaak het.

Laaste jare

In sy hoedanigheid as kommandant-generaal van die Unieweermag het hy in Junie 1915, tydens die Eerste Wêreldoorlog, die oorgawe van die Duitse magte in Suidwes-Afrika bewerkstellig. Hy was ook die leier van die Suid-Afrikaanse afvaardiging na die vredeskonferensie in Parys, Frankryk in 1919, wat die Vrede van Versailles tot gevolg gehad het. Hy is kort daarna op 27 Augustus 1919 oorlede.

Nalatenskap

Botha het nou met lord Alfred Milner saamgewerk om Uniewording te bewerkstellig, waartoe sy matige sienswyse veel bygedra het. Sy pogings om die breuk wat weens die oorlog tussen die Afrikaners en die Engelssprekendes ontstaan het, te herstel, het grotendeels geslaag. Sommige lede van die eerste Uniekabinet, veral genl. J.B.M. Hertzog, was van mening dat hy Afrikanerbeginsels opgeoffer het. Toe Hertzog teen die einde van 1912 weier om te bedank, het Botha self bedank en sy kabinet opnuut saamgestel, maar sonder Hertzog. Hertzog en sy ondersteuners het daarna die Nasionale Party gestig.

Bronne

• Schirmer, Peter. Die beknopte geïllustreerde ensiklopedie van Suid-Afrika, Central News Agency (Pty.) Ltd. Johannesburg, 1981.
• Albertyn, C.F. dr. (hoofred.), Die Afrikaanse Kinderensiklopedie, Nasou, Kaapstad, 1972.
• Rosenthal, Eric, Encyclopaedia of Southern Africa, Juta and Company Limited, Kaapstad en Johannesburg, 1978.

teks: http://af.wikipedia.org/wiki/Louis_Botha

Generaal Louis Botha	Generaal Louis Botha, Uniegeboue, Pretoria
Foto: Clive Reid, Flickr, 2008	Foto: Leo Koolhoven, Flickr, 2008